دسته بندی | فنی و مهندسی |
بازدید ها | 2 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 2319 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 22 |
مقاله بررسی پروفیلهای قائم سرعت صوت و تشکیل کانال صوتی در منطقه خلیج فارس در 22 صفحه ورد قابل ویرایش
عنوان : اثر جریان ناشی از تغییر چگالی در تشکیل کانال صوتی در منطقه خلیج فارس
چکیده
به منظور بررسی اثر جریان آب ناشی از تغییرات چگالی در تشکیل کانال صوتی ، از داده های دما ، شورای و چگالی و سرعت صوت استفاده می شود که ان داده توسط گشت دریایی ROPME در تابستان 2001 جمع آوری شده است بنابه کنتورهای رسم شده دما ، شوری ، چگالی ، در عمق 20 متر ، سه نوع جریان ناشی از تغییرات چگالی در این منطقه وجود دارد.
نوع اول : جریان سرد و شیرین از دریای عمان به حوضه ی آبی خلیج فارس که در اثر ناپایداری دینامیکی ( تغییر نیروی کوریولیس) به وجود می آیند. (جریان بزرگ مقیاس) در اثراین نوع جریان ، بنا به دیاگرام های دو بعدی دما و سرعت صوت ، دما با افزایش عمق کاهش خواهد یافت ( تشکیل لایه ی ترموکلاسین) و به تبع آن سرعت صوت نیز کاهش خواهد یافت که در نواحی تنگه هرمز و ایستگاه های شمال خلیج ایجاد می شود. در اثر این نوع جریان بنابه پروفیل های سرعت صوت ، دو نوع کانال صوتی سطحی در ایستگاههای 56 و 69 تشکیل خواهد شد.
نوع دوم : جریان میان مقیاس می باشد که در اثر ورود آب رودخانه ها به حوضه ی آبی خلیج ، بوجود می آید این نوع جریانات ، به صورت حلقه های آب سردند که باعث افزایش سرعت صوت و همچنین اغتشاش و نوسان در امواج صوتی خواهند شد. که این نوع جریانات بیشتر در راس و نواحی مرکزی خلیج شکل می گیرد.
نوع سوم : جریانات ریز مقیاس است که در اثر ناپایداری استاتیکی تشکیل خواهد شد آب شور و گرم از اعماق به طرف دهانه ی تنگه هرمز حرکت می کند که منجر به افزایش سرعت صوت و ثابت ماندن آن همراه با افزایش عمق خواهد شد. در این نواحی به دلیل تغییرات ناچیز سرعت صوت کانال صوتی تشکیل نخواهد شد.
کلید واژه : شوری – دما – جریان ناشی از اختلاف چگالی – کانال صوتی سطحی
مقدمه:
در این پیش درآمد و مقدمهی کوتاه، بیان تحلیل جریانات ناشی از تغییرات چگالی در تشکیل کانال صوتی کاری بس دشوار است، چرا که مطلبی دراین باب چنان گسترده و فراخ نیست نیز در قیاس با موارد مشابه چیزی جز همان پیشگفتار کوتاه نمیباشد.
این مقدمه آغازنامه و حاشیهای است بر تحلیل علمی. گزارش از جستجو و کنکاش شخصی که امیدوارم انتهای آن به گوشهای از افق شفاف علم فیزیک دریا متصل شود.
اما چرا موضوع جریانات ناشی از تغییرات چگالی؟چرا کانال صوتی؟ و چرا اثر این نوع جریان در تشکیل کانال صوتی؟ گذشته از علاقهمندی و دلبستگی من به این مبحث، مطالعه و پژوهش دربارهی بررسی جریانات دریایی و خواص فیزیکی دریاها و اقیانوسها مانند سرعت انتشار صوت و چگالی و دما و شوری و عواملی مانند آن، همواره مهمترین مسائل ذهنی نویسندهی این سطور بوده است. علاوه بر آن، تحقیق و پژوهشی در این زمینه، بخصوص در منطقهی خلیج فارس، انجام نگرفته است. البته تحقیقاتی در زمینهی تشکیل کانال صوتی و اقیانوس در دریای سیاه صورت گرفته است. بعنوان مثال اشخاصی همچون، A.widtfeldt و M.J.Jacobson در زمینهی مشخصات صوت در هنگام عبور جریان یکنواخت از یک اقیانوس عمیق و همچنین تشکیل کانال صوتی انجام دادهاند.
منطقهی خلیج فارس از نظر نظامی و سوقالجیشی و همچنین ارتباط با دریای آزاد، بسیار حائز اهمیت میباشد، همچنین از لحاظ کشتیرانی و شیلات بسیار مورد توجه است. بنابراین بررسی اثر جریانات ناشی از تغییرات چگالی، که جریانی غالب در منطقه به شمار میآید در تشکیل کانال صوتی اهمیت بسزایی دارد.
خلیج فارس به دلیل داشتن عمق کم (آب کم عمق)و جریانات ناشی از تغییرات چگالی (از نوع بزرگ مقیاس) بیشتر در سطح، وجود دارد که منطقهی وسیعی را تحت پوشش و تأثیر خود قرار میدهد. جریان این نوع تودهی آب و همچنین جریانات از این نوع اما با مقیاسهای دیگر (میان مقیاس – ریز مقیاس) باعث تغییر سرعت انتشار صوت خواهد شد. با دانستن نحوهی تغییرات سرعت انتشار صوت، میتوان تشکیل کانال صوتی را در مناطق و ایستگاههای مختلف پیشبینی نمود.
برای این کار از مدل هانتر و همچنین دادههای مربوط به دما و شوری و سرعت صوت و چگالی که توسط گشت دریایی ROPME از 81 ایستگاه طی دو مرحله Leg1 , Leg1 در تابستان 2001، جمعآوری شده استفاده مینماییم. با رسم نمودارهای دو بعدی سرعت صوت، دما، شوری و چگالی برحسب عمق (پروفیلهای قائم) برای هر ایستگاه که توسط نرمافزار excel صورت میگیرد و همچنین رسم کنتورهای دما و شوری و سرعت صوت و چگای در عمق 20 متری از طریق نرمافزار Arcuv و مطلب به تحلیل و بررسی موضوع مورد تحقیق پرداخته و سپس با استفاده از رسم نمودارهای چهار بعدی سرعت صوت و چگالی برحسب طول و عرض جغرافیای و عمق، میتوان بحث را تکمیل نموده و نتایج کار را تأیید نمود. این نمودارها با استفاده از نرمافزار عصبی برای کل منطقه رسم شده است.
بحث و نتیجه گیری :
جریانات ناشی از تغییرات چگالی ( توده ی آب غیریکنواخت یا یکنواخت) به دلیل سرعت بسیار کمی که نسبت به سرعت انتشار صوت دارند ، بنا به فرمول دوپلر(Doppler) ، تاثیر چندانی بر روی سرعت انتشار صوت و بسامد آن نخواهند گذاشته یعنی سرعت امواج صوتی در برخورد با جریان های ناشی از اختلاف چگالی در منطقه ی خیلج فارس ، تغییر چندانی نخواهد کرد فقط ممکن است در اثر حرکت از یک لایه به لایه دیگر مسیر حرکت موج تغییر کند و یا در اثر انگ رویا پراکنش و یا انعکاس از شدت صوت کاسته شود. جذب صوت نیز به دلیل کمبود مواد محلول در آب مانند ( بخصوص در فرکانس های بالا و نزدیک KH7) بسیار کم می باشد.
همچنین کانال های صوتی که در فصل تابستان ، به صورت موقتی ، با ضخامت بسیار کم تشکیل شد ، شدت صوت را در اثر انعکاس های متوالی از سطح و بستر کاهش خواهد داد. اما در مجموع جریان ناشی از تغییرات چگالی تاثیر چندانی در تشکیل کانال صوتی نخواهد گذاشت و فقط باعث کاهش ( نواحی شمالی ) یا افزایش سرعت انتشار صوت ( نواحی جنوبی) خواهند شد.
نتایج:
1) براساس پروفیلهایز قائم شده برای تمام ایستگاههای منطقهی خلیج فارس، میتوان دریافت که سرعت صوت به شدت، تابع دما و چگالی به شدت، تابع شوری است.
2) در نواحی شمالی و در نزدیکی دهانهی تنگه هرمز، سرعت صوت همراه با افزایش عمق، کاهش مییابد. اما در مناطق جنوبی و رأس خلیج، سرعت صوت افزایش خواهد یافت. برعکس، چگالی آب در این مناطق کاهش و در مناطق شمالی و نزدیک دهانهی تنگه هرمز، افزایش مییابد.
3) براساس نیمرخهای قائم (پروفیل قائم) سرعت صوت، دو کانال صوتی از نوع سطحی در ایستگاههای 69/56 را در اثر جریان آب با تودهی غیریکنواخت به وجود میآید.
4) براساس پروفیلهای رسم شده، شاهد ترموکلاین فصلی در نزدیکی دهانهیتنکه هرمز به خصوص، در جزایر سیری و لارک (ایستگاه 790) با عمق کم بودیم. همچنین ترموکلاین نسبتاً قوی در نواحی شمالی خلیج. وجود داشت.
5) با ورود آب شیرین، از دریای عمان به حوزهی آبی خلیج، تودهی آب با دانسیتهی متفاوت، ناپیادیاری دینامیکی افزایش خواهد یافت که در این صورت سرعت صوت، کاهش خواهد یافت (نواحی دهانه تنگهی هرمز و شمال خلیج) جذب صوت به دلیل بالا رفتن املاح و نمکهای موجود در آب و همچنین پراکنش و همچنین تضعیف امواج صوتی باعث کاهش صوت خواهد شد.
6) اگر موج صوتی از یک منبع صوتی با فرکانس ثابت به طور مایل از داخل آب، هم جهت یا خلاف جهت جریان آب (ایستگاههای شمال و شمال شرقی) به طرف گیرندهای که در فاصلهی نسبتاً دور از آن قرار گرفته، فرستاده شود، بنابه اثر دوپلر، فرکانس تغییر چندانی نخواهد کرد که فقط طنین و دامنه موج به دلیل جذب و انکسار و پراکنش و تضعیف کاهش خواهد یافت.
7) ورود آب با تودهی یکنواخت باعث ثابت ماندن خطوط هم سرعت و فشردگی آن میشود همچنین باعث افزایش آن نسبت به عمق خواهد شد. این حالت، بیشتر در مناطق جنوبی خلیج اتفاق میافتد.
بحث و نتیجه گیری:
از آن جایی که خلیج فارس، جزء مناطق کم عمق آبی است، کانال صوتی از نوع داخلی یا عمیق در آن تشکیل نمی شود وفقط کانال های صوتی از نوع سطحی، آن هم موقتی تشکیل می شود.با ورود آب سرد و شیرین دریای عمان و رودخانه های حاشیه ی خلیج، به حوزه ی آبی منطقه، دما کاهش می یابد و به علت کاهش دما، سرعت صوت نیز کاهش یافته و کانال صوتی سطحی تشکیل خواهد شد. با داشتن داده های دما و شوری در فصل زمستان می توان پیش بینی نمود که به دلیل کاهش آب های ورودی و ریزش باران و برف و قوی شدن بادها دما و به تبع آن سرعت صوت نرخ کاهشی را نشان نخواهد داد.
بنابراین در فصل زمستان، کانال صوتی تشکیل نخواهد شد. نتیجه این که، در طی سال، در منطقه ی خلیج فارس، به دلیل عمق بودن، کانال صوتی تشکیل نخواهد شد و اگر هم تشکیل شود در فصل زمستان و آن هم با ضخامت بسیار کم و به صورت موقتی خواهد بود.